آیا میدانید نورون درمانی یا نوروفیدبک چیست؟ نورون درمانی یا نوروفیدبک نوعی روش درمانی غیرتهاجمی است که با استفاده از فناوری پیشرفته، فعالیت الکتریکی مغز را اندازه‌گیری کرده و بازخورد آن را به شکل تصویری یا صوتی به فرد نشان می‌دهد. این درمان بر پایه اصول نوروفیزیولوژی بنا شده و تلاش می‌کند تا الگوهای نامنظم فعالیت مغزی را اصلاح کند. هدف اصلی در نورون‌درمانی این است که مغز بیاموزد چگونه به طور خودتنظیم رفتار کند. به عبارتی، فرد به کمک این بازخوردها، قادر خواهد بود عملکرد مغز خود را بهبود دهد. این روش بیشتر در درمان اختلالاتی مانند بیش‌فعالی (ADHD)، اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی، اختلالات یادگیری و حتی صرع کاربرد دارد.
نوروفیدبک بخشی از دسته درمان‌های مبتنی بر نوروتراپی یا درمان‌های عصبی محسوب می‌شود. این شیوه از دستگاه‌هایی استفاده می‌کند که سیگنال‌های EEG مغز را ثبت می‌کنند و سپس با نرم‌افزارهای خاص، این داده‌ها را پردازش کرده و به زبان قابل فهمی برای مغز (مثلاً تغییر در تصویر یک بازی، پخش یا قطع شدن یک موسیقی) نمایش می‌دهند. با تکرار این فرایند در جلسات مختلف، مغز فرد به مرور زمان الگوهای صحیح را شناسایی کرده و تقویت می‌کند. از این‌رو نورون‌درمانی به نوعی تمرین برای مغز محسوب می‌شود، نه صرفاً درمانی موقت. برای آشنایی بیشتر با نورون درمانی، مزایا و معایب و عوارض آن، خواندن ادامه این مطلب از «های بین» را از دست ندهید.
مرکز مشاوره نوروفیدبک آگاهانه
برترین مرکز مشاوره و آموزش با ارائه بهترین خدمات در زمینه‌های نوروفیدبک، درمان بیش فعالی، عدم تمرکز، ADHD و خدمات روانپزشکی و روانشناسی در تهران
تماس با مرکز مشاوره و آموزش آگاهانه:
۰۲۱۸۸۷۷۰۸۹۹
۰۲۱۲۲۶۳۷۶۴۴
۰۲۱۲۲۶۳۷۶۴۶
۰۲۱۲۲۶۳۷۶۴۸
آدرس: خیابان ظفر، نرسیده به جردن، پلاک ۳۰۰
سایت: https://www.agahane.net/
مزایا و معایب نوروفیدبک چیست؟
از مهم‌ترین مزایای نوروفیدبک می‌توان به غیرتهاجمی بودن آن اشاره کرد. بدین ترتیب نیازی به دارو، جراحی یا الکترودهای تهاجمی نیست. این روش به بدن آسیب نمی‌زند و عموماً بدون درد انجام می‌شود. علاوه بر این، نوروفیدبک رویکردی شخصی‌سازی‌شده دارد. هر فرد بسته به نوع مشکل و وضعیت امواج مغزی‌اش، برنامه درمانی ویژه‌ای دریافت می‌کند. یکی دیگر از مزایای مهم آن این است که اثرات درمانی نوروفیدبک می‌توانند پایدار باشند، به ویژه زمانی که جلسات به طور کامل و منظم انجام شود. این ویژگی باعث شده است که نوروفیدبک به عنوان جایگزینی طبیعی برای دارودرمانی در بسیاری از موارد توصیه شود.
اما در کنار تمام مزایا، نوروفیدبک معایبی نیز دارد. یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها، هزینه بالای آن است؛ به خصوص در صورتی که تعداد جلسات زیاد و مراکز درمانی خصوصی باشند. همچنین نیاز به جلسات متعدد و زمان‌بر بودن فرایند می‌تواند برای برخی افراد خسته‌کننده باشد. در برخی موارد، اثربخشی نوروفیدبک برای همه یکسان نیست و ممکن است برخی بیماران بهبود محسوسی را تجربه نکنند. در ضمن، موفقیت درمان به عوامل مختلفی مثل تجربه درمانگر، نوع تجهیزات و همکاری خود بیمار وابسته است. بنابراین نتیجه‌گیری سریع از آن ممکن نیست.
عوارض نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک neurofeedback در مقایسه با درمان‌های دارویی عوارض بسیار کمتری دارد، اما به این معنا نیست که کاملاً بدون عارضه است. برخی افراد ممکن است در ابتدای درمان دچار عوارضی خفیف و موقتی مانند سردرد، خستگی، تحریک‌پذیری یا بی‌خوابی شوند. این واکنش‌ها معمولاً به دلیل تلاش مغز برای تطبیق با الگوهای جدید رخ می‌دهد و در بسیاری از موارد پس از چند جلسه برطرف می‌شوند. گاهی نیز تنظیمات نادرست دستگاه یا برنامه درمانی نامناسب می‌تواند منجر به بروز ناراحتی‌های موقتی شود.
در موارد نادر، نوروفیدبک ممکن است باعث افزایش اضطراب یا حالت‌های غیرعادی خواب شود، به ویژه اگر فرد دارای بیماری‌های روانپزشکی زمینه‌ای پیچیده باشد. همچنین اگر درمانگر تجربه کافی نداشته باشد یا دستگاه‌ها تنظیم مناسبی نداشته باشند، امکان دارد نتیجه درمان منفی باشد یا درمان بی‌اثر شود. به همین دلیل انتخاب مرکز درمانی معتبر و درمانگری مجرب بسیار مهم است. در مجموع، نوروفیدبک در صورتی که به درستی و تحت نظارت حرفه‌ای انجام شود، از ایمن‌ترین روش‌های درمانی موجود به شمار می‌رود.
تعداد جلسات مورد نیاز نوروفیدبک
تعداد جلسات مورد نیاز برای درمان با نوروفیدبک بسته به نوع اختلال، شدت علائم و واکنش فرد به درمان متفاوت است. معمولاً برای شروع اثرگذاری درمان، حداقل ۲۰ جلسه توصیه می‌شود، اما در بسیاری از موارد، برای رسیدن به نتایج پایدارتر، بین ۳۰ تا ۴۰ جلسه مورد نیاز است. هر جلسه حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد و معمولاً هفته‌ای ۲ تا ۳ بار انجام می‌شود. با این حال برخی مراکز ممکن است برنامه‌های فشرده‌تری بر اساس نیاز فرد ارائه دهند.
توجه به این نکته ضروری است که نوروفیدبک مانند تمرین برای مغز عمل می‌کند و همان‌طور که عضلات با تکرار تمرین تقویت می‌شوند، مغز نیز با تکرار جلسات به الگوهای سالم‌تری از فعالیت بازمی‌گردد. قطع زودهنگام درمان یا فاصله انداختن زیاد بین جلسات می‌تواند تأثیر نهایی درمان را کاهش دهد. در پایان دوره درمان، بسته به شرایط، ممکن است جلسات یادآوری یا تقویتی نیز برای حفظ دستاوردهای درمان پیشنهاد شود.
پرسش و پاسخ درباره نوروفیدبک
در این قسمت تعدادی سوال درباره نورفیدبک را همراه با پاسخ‌هایشان برای شما ارائه کرده‌ایم:
- آیا نوروفیدبک درد دارد؟
خیر، نوروفیدبک یک روش کاملاً بدون درد است. در این روش تنها سنسورهایی روی پوست سر قرار می‌گیرد تا فعالیت مغز را ثبت کنند و بازخورد آن را به صورت تصویری یا صوتی نمایش دهند.
- آیا نتایج نوروفیدبک دائمی هستند؟
در بسیاری از موارد، به‌ویژه اگر درمان کامل و اصولی انجام شده باشد، نتایج نوروفیدبک پایدار هستند. با این حال، در برخی موارد ممکن است جلسات تقویتی برای حفظ نتایج نیاز باشد.
- چه کسانی نمی‌توانند از نوروفیدبک استفاده کنند؟
نوروفیدبک برای اکثر افراد بی‌خطر است، اما کسانی که دارای صرع شدید یا مشکلات عصبی حاد هستند، باید با نظر پزشک متخصص اقدام کنند.
- نوروفیدبک برای چه مشکلاتی مفید است؟
این روش در درمان ADHD، اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی، سردردهای میگرنی، مشکلات یادگیری و حتی ترک اعتیاد مؤثر شناخته شده است.
تفاوت نوروفیدبک و TDCS
نوروفیدبک و TDCS (تحریک الکتریکی مغز از طریق جمجمه) هر دو از روش‌های نوین در حوزه نوروتراپی هستند، اما مکانیزم عملکرد آن‌ها کاملاً متفاوت است. نوروفیدبک بیشتر بر پایه بازخورد و خودتنظیمی مغز عمل می‌کند. در این روش، فعالیت‌های الکتریکی مغز به صورت غیرمستقیم ثبت می‌شود و فرد به کمک بازخوردهای دیداری و شنیداری، یاد می‌گیرد چگونه الگوهای مغزی خود را بهبود دهد. به عبارت ساده، مغز به خودی خود رفتار صحیح را یاد می‌گیرد و این روش نوعی تمرین برای مغز است.
اما در روش TDCS، جریانی ضعیف از برق مستقیم از طریق الکترودهایی که روی سر قرار داده می‌شوند، به نواحی خاصی از مغز اعمال می‌شود. این جریان الکتریکی به طور مستقیم بر فعالیت نورونی تأثیر می‌گذارد و بسته به نوع جریان (آندی یا کاتدی) می‌تواند نواحی مغزی را تحریک یا مهار کند. در نتیجه TDCS روش فعال‌تری در مداخله عصبی به شمار می‌رود، اما نیازمند نظارت دقیق‌تری نیز هست. برخلاف نوروفیدبک که در آن فرد نقش فعالی در یادگیری دارد، در TDCS تأثیر به شکل مستقیم‌تر و بدون آگاهی فرد از نحوه عملکرد رخ می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
